Przyjrzyjmy się rotacji i temu, jaki ma wpływ na piłkę, ponieważ musimy poznać co nieco podstaw, zanim zmierzymy się w grze z różnymi kombinacjami okładzin. Większość szwedzkich zawodników i trenerów będzie znało z lekcji fizyki tzw. efekt Magnusa (jak ktoś chce trochę więcej fizyki to najprostsze rozwinięcie znajdzie na tej stronie. W wielu krajach Europy uczy się o tym na wstępnych etapach kursów trenerskich. Dla nas ważne jest, że zarówno topspin, jak i podcięcie spowodują zboczenie piłki z kursu w trakcie lotu. Możesz to sam sprawdzić - na swojej sali treningowej podkręć piłkę mocno topspinem - szybko zanurkuje do podłogi a po odbiciu będzie się kręcić do przodu i doleci do końca sali. Pocięta piłka w trakcie lotu podniesie się zanim opadnie, a po odbiciu pójdzie tylko trochę do przodu, a potem się wróci do Ciebie. Tak więc rotacja nie tylko wpłynie na lot piłki w powietrzu, ale też jak się zachowa po odbiciu.

• Bez rotacji — ten sam kąt padania i odbicia. W tenisię stołowym wystepuje raczej rzadko, możesz sam sprawdzić rzucając niepodkręconą piłkę do przodu - po odbiciu piłka nabiera rotacji do przodu, gdyż dół piłki (miejsce kontaktu z podłogą) jest na ułamek sekundy przytrzymany przez podłogę a górna część piłki porusza się naprzód (Jeśli topspinowa piłka zawadzi o siatkę, przytrzymany jest dół piłki i nabiera ona jeszcze większej rotacji, oczywiście zakladając, że siatka jest mocno napięta.)

• Piłka topspinowa  odbija się od stołu pod niższym kątem, jeszcze przyśpiesza, a jej lot jest niski. Niemniej jednak, jeśli da się wolny, wysoki rotacyjny topspin, to ponieważ główny pęd piłki jest skierowany w dół, to odbije się ona wyżej, a następnie bardzo szybko opadnie. To dlatego ten typ uderzenia jest bardzo skuteczny przeciwko obrońcom.

• Piłka podcięta odbija się od stołu pod większym kątem, zwalnia i czasem całkiem ostro się podnosi. Wielu zawodników ma problemy z podcięciem dlatego, że nie rozumieją tego zwalniającego efektu i tego, że piłka do nich sama nie przyjdzie. Muszą przesunąć się do przodu, obniżyć środek ciężkości i podejść pod piłkę.

W nowoczesnym tenisie stołowym podstawowym uderzeniem jest topspin. Bez topspina byłoby niemożliwe uderzać piłkę tak mocno, jak byśmy chcieli. Gdy na przykład uderzamy piłkę znajdującą się poniżej poziomu siatki, grawitacja nie wystarczy do obniżenia piłki by uderzyła w drugą stronę stołu, szczególnie jeśli leci szybko. Potrzebna jest inna siła i zapewnia ją właśnie topspin, który zmusza piłkę do ostrego opadania. Tak więc im mocniej uderzamy, tym więcej topspina potrzebne jest do obniżenia lotu piłki. Nowoczesne gładkie okładziny bardzo w tym pomagają, np. umożliwiając bardzo silne uderzenia piłki będącej poniżej siatki. Dodatkową zaletą jest duże przyśpieszenie po odbiciu piłki od stołu.

Przyjrzyjmy się jednak bliżej piłce lecącej w powietrzu przed odbiciem (I rysunek: na przykładzie topspina). Po pierwsze musimy zrozumieć, że powierzchnia piłki nie jest zupełnie gładka i zawiera kieszenie powietrzne, które reagują z przepływem powietrza wokół piłki. Wiemy, że w przypadku piłki topspinowej, rotacja na górze piłki jest przeciwna do ruchu powietrza, a na dole jest skierowana w tym samym kierunku. W związku z tym mamy obszar o wysokiej turbulencji na górze piłki i niskiej na jej dole.

Ruch powietrza wokół piłki poruszającej się z dużą prędkością po kontakcie z rakietą ma charakter turbulentny, lub inaczej chaotyczny. Nie ma w tej fazie gładkiego ruchu molekuł powietrza wokół piłki. Dopiero w miarę jak ta zwalnia w powietrzu, przepływ zmienia się z turbulentnego na laminarny (uporządkowany) i właśnie w tej fazie zaczynają tworzyć się obszary niższego i wyższego ciśnienia powoduące szybsze opadanie piłki.

Przy przepływie laminarnym zaczyna w pełni działać efekt Magnusa. Przyczyna jego powstawania jest następująca: do wirującej piłeczki przylegają sąsiadujące warstwy powietrza i w efekcie również zaczynają wirować. Po jednej stronie walca ruch wirowy powietrza jest zgodny z kierunkiem przepływu powietrza (przeciwnym do kierunkiu lotu piłki), a z drugiej przeciwny. Dlatego po jednej stronie strumień przepływającego powietrza będzie względem piłki szybszy, co wywołuje siłę aerodynamiczną podobną, jak przy opływie profili lotniczych. Po stronie szybszego ruchu powietrza ciśnienie będzie niższe, a po stronie ruchu wolniejszego wyższe. Różnica ciśnień powoduje powstanie siły ciągu, skierowanej prawie prostopadle do kierunku przepływu powietrza. Niewielkie odchylenie kierunku powoduje opór stawiany przez piłkę jako bryłę geometryczną.

Tak więc topspin kieruje piłkę w dół, a podcięcie do góry. Efekt Magnusa i lot piłki pokazują poniższe rysunki odpowiednio dla piłki topspinowej i podciętej

Siły pionowe działające na piłkę zagraną topspinem

 

Lot piłki zagranej topspinem wygląda następująco:

Siły pionowe działające na piłkę zagraną podcięciem

Lot piłki zagranej podcięciem wygląda następująco:

Nie zawsze jednak piłka zachowuje się zgodnie z prawami fizyki -  czasem bywa wręcz odwrotnie -w pewnych warunkach topspin może podskoczyć, a podcięcie „siąść”. Może się tak zdarzyć z powodu tego, co dzieje się w trakcie ostatnich 20-25 cm lotu (a wtedy również prawie żaden z graczy nie patrzy bezpośrednio na piłkę). Siadające podcięcie zdarza się gdy gdy przychodzi niska bardzo mocno podcięta piłka, często zagrana przez obrońcę bardzo wcześnie, gdy piłka jeszcze się wznosi - rotacja próbuje podnieść piłkę na kilku ostatnich centymetrach jej lotu i piłka uderza w stół pod kątem płytszym niż zazwyczaj, a jednocześnie większa szybkość nadaje jej niższą trajektorię. W efekcie piłka ześlizguje się całkiem szybko i nisko po odbiciu. Również powolny silny topspin lecący wysokim łukiem opadnie szybko w końcówce lotu przed odbiciem i uderzy w stół pod kątem większym, niż normalnie. Pionowa jej szybkość zostaje zwiększona, co będzie miało większy wpływ na jej prędkość, tak że odskoczy ona wysoko by całkiem szybko opaść.

Nie zapominajmy też, że na piłkę działają też siły boczne, generowane analogicznie zależnie od nadanej jej rotacji. Poniżej przykładowy rysunek z lotem piłki o rotacji bocznej

W internecie można znaleźć wiele filmów zarówno szkoleniowych, jak instruktaż eksperta Aloisa Rosario (trenera kadry Australii), jak i przykładów efektownych zagrań sidespinem, np. piękna składanka GecaPhoenix, efektowne zagrania Michaela Maze'a bekhendem przeciwko Christianowi Suessowi czy forhendem przeciwko Fiodorowi Kuzminowi, specjalisty od gry kombinacyjnej Ju Lina,  mnóstwo takich zagrań można też znaleźć oglądając mecze świetnego chińskiego nowowczesnego obrońcy Hou Yingchao.